Monitorinq zamanı Azərbaycan Jurnalistləri Etik Kodeksi tələblərinin pozulması üzə çıxdıqca xüsusi kod cədvəlləri doldurulur. Tərkibində pozuntu müəyyən edilmiş materialların ölçüsü hər qəzet üçün ayrı-ayrılıqda və cədvəldəki bütün kodlar üzrə vahidlərlə müəyyənləşdirilir. Bir materialda bir neçə etik prinsiplərin pozulması ehtimalı var. Və hər bir pozuntu kodlar cədvəlinin pozuntuya uyğun qrafasında vahidlərlə qeyd edilir. Beləliklə, pozuntuların miqdarı onların müəyyən edildiyi materialların miqdarından artıq ola bilər.

Qeyd: Bu monitorinq çərçivəsində “material” anlayışı fotoşəkillər də daxil olmaqla, bütün qəzet və jurnal dərclərini əhatə edir. Hava haqqında məluma, reklamlar, ödənişli elanlar, teleproqramlar, krossvordlar, qoroskop və bu kimi əyləncə xarakterli materiallar istisnadır.

Kodlar cədvəlinə 50 mövqe daxil edilir. Hər bir mövqe bir pozuntu növünü qeyd edir. Monitorinqin metodolojisinə görə bütün mövqelər 13 yarım kateqoriyanı əhatə edir, 3 kateqoriyada qruplaşdırılıb. Axırıncı iki mövqe bütün kateqoriyalara aiddir. Belə ki, bu mövqelər etik tələbləri artıq pozmuş nəşrin sonrakı davranışına işıq sala bilən əlavə indikator rolunu oynayır. Həmin iki mövqedə jurnalistikada vacib prinsip sayılan “KİV-in vicdanlı səhv etmək hüququ” da qeyd oluna bilər.

Qeyd: Hər kateqoriyada boş saxlanılmış bir neçə mövqe var. Məsələn “həqiqətə xidmət, dəqiqlik və obyektivlik” kateqoriyasında 11-14 mövqelər boşdur. Təlimatın müəllifləri bu mövqeləri düşünülmüş şəkildə, xüsusi olaraq saxlayıblar: monitorinqin gedişində elə pozuntular müəyyən edilə bilər ki, kodlaşdırılmış mövqelərin heç birinə uyğun gəlməsin. Hələlik, bu tədqiqatın müəllifləri əlavə mövqelərin daxil edilməsi haqqında qərar qəbul edənə qədər monitorlar üçün bu mövqelər yoxdur.

2. Faktın təhrifi

9. Faktla müəllifin (redaksiyanın) şərhi arasında səd yoxdur

17. Müsahibə, çıxış və söylənilənlərin uydurulması (fabrikasiya)

31. Cinsi ayrı-seçkilik və ya cinsi mənsubiyyətə görə nalayiq münasibət

34. Sosial ayrı-seçkilik və ya sosial statusa görə nalayiq münasibət

41. İşgüzar imicə, ada vurulan zərər

Qeyd: 10-cu mövqeyə görə cavab hüququ pozuntuları təkcə qəzet materiallarına görə yox, həm də KİV-in cavab hüququna etinasızlıq göstərdiyi insanların monitorinq qrupuna müraciəti əsasında müəyyənləşdirilir. Bu barədə layihə rəhbərləri münasib elan yaymalıdırlar. Daxil olmuş müraciətlər ciddi yoxlanılmalı və əgər KİV əsassız olaraq imtina etmişsə, həmin nəşrin hərəkəti onun etik prinsipləri pozması kimi qiymətləndirilməlidir.

Monitorinq başlamazdan əvvəl monitorlarla xüsusi treninq keçirilir. Treninqdə onlara pozuntu tiplərinin düzgün müəyyənləşdirilməsi və kod cədvəllərinin düzgün doldurulması öyrədilir. Layihənin hüquqşünası monitorlara nəyin böhtan, nəyin təhqir, işgüzar imicə zərər, şəxsi həyat hüququnun pozuntusu olduğunu izah edir. Bununla yanaşı, monitorinqin gedişində KİV-də bu cür pozuntular aşkar edildikdə monitor və supervayzerlər hər dəfə hüquqşünasla məsləhətləşməlidir.