GİRİŞ

Nəcəf Nəcəfov Fondu 01 noyabr-30 noyabr 2005-ci il dövrü üzrə İctimai Televiziyanın (İTV) monitorinqinin nəticələrinin təhlilini başa çatdırıb. Layihənin icrasına 01 sentyabr 2005-ci ildən başlanıb. Bir illik müddətə nəzərdə tutulan layihə 3 mərhələdən ibarətdir. Birinci mərhələ 15 yanvar 2006-cı ildə başa çatacaq. Layihəni Açıq Cəmiyyət İnstitutu-Yardım Fondunun Azərbaycan nümayəndəliyi maliyyələşdirir.
LAYİHƏNİN MƏQSƏDİ: İTV-nin ölkə həyatının bütün sahələrinin, ilk növbədə ictimai-siyasi sahənin tarazlaşdırılmış və obyektiv surətdə işıqlandırıb-işıqlandırmamasının monitorinqini aparmaq, hökumətin və ya başqa qurumların İTV-nin işinə müdaxiləsi və ictimai şüuru öz xeyrinə formalaşdırmaq istəyinin səviyyəsini təsbit etmək, bu barədə ictimaiyyətə məlumat verməkdir.
LAYİHƏNİN VƏZİFƏLƏRİ: İTV efirinin müntəzəm monitorinqini həyata keçirmək və onun nəticələrini elan etmək vasitəsilə telekanalın:
1. “İctimai Televiziya” haqqında Qanuna,
2. tarazlaşdırılmışlığa,
3. obyektivliyə,
4. plüralizmə,
5. şəffaflığa,
6. məsuliyyətliliyə
əməl olunmasını dəyərləndirməkdir.

İCTİMAİ TELEVİZİYA VERİLİŞLƏRİNİN FUNKSİONAL-TEMATİK BÖLGÜSÜ

İctimai Televiziya verilişləri funksional-tematik bölgü üzrə təhlil olunub. Bu bölgüyə Məlumatlandırma, Maarifləndirmə, Əyləncə, Reklam və Anonslar daxil edilib.
Monitorinqin nəticələri göstərir ki, İTV bu dövr ərzində Məlumatlandırmaya 328741 saniyə (ümumi efirin 17,5 faizi), Maarifləndirməyə 469392 saniyə (ümumi efirin 25 faizi), Əyləncə proqramlarına 1004264 saniyə vaxt ayırıb. Bu isə Əyləncə poqramlarına ümumi efirin 53,4 faizinin həsr olunması deməkdir. Şirkət ötən ay Reklama (o cümlədən, seçki təşviqatı) 47434 saniyə (efirin 2,5 faizi), Anonslara isə 30222 saniyə (ümumi efirin 1,6 faizi qədər) vaxt ayırıb.

Məlumatlandırma
Bu bölgüyə Xəbərlər, Tok–şou, Xəbər-törəmə, Debatlar, Analitika və Anonslar daxil edilib. Müəyyən edilib ki, Məlumatlandırma verilişlərinə ay ərzində 328741 saniyə vaxt ayırılıb. İTV ötən ay ümumi efirin 17,5 faizini Məlumatlandırmaya həsr edib.
Məlumatlandarmanın Telejanrlar üzrə təhlili göstərir ki, ötən ay İTV Xəbərlərə 163972 saniyə efir vaxtı ayırıb. Həmin dövr ərzində verilən Xəbər-törəməyə 70924 saniyyə, Tok-şouya 17519 saniyə, Debata 0 saniyə, Analitika sahəsinə 10289 saniyə, Anonslara isə 1235 saniyə vaxt ayırıb. Bu isə öz növbəsində Məlumatlandırmaya həsr olunan efirin 62,1 faizinin Xəbərlərə, 6,6 faizinin Tok-şouya, 26,9 faizinin Xəbər-törəməyə, 0 faizinin Debata, 3,9 faizinin Analitikaya, 0,5 faizinin Anonslara həsr olunduğunu göstərir.
Monitorinqdə Xəbərlərin coğrafi təsnifatı da aparılıb. Hesablamaların nəticələri yayılan xəbərlərin 75 faizi (122960 saniyə) daxili, 25 faizi (41012 saniyə) xarici xəbərlərə ayrıldığını göstərir.
Daxili xəbərlərin mövzular üzrə təsnifatının təhlilinin nəticələri göstərir ki, onun (Daxili xəbərlərin) 58,1 faizi Siyasi, 9,2 faizi İqtisadi, 19,3 faizi İctimai-sosial, 1,1 faizi Mədəniyyət, 5,2 faizi İdman, 7,1 faizi Hava haqqında məlumatlara həsr olunub.
Məlumatlandırmada xəbərlər tərəflilik və neytrallıq meyarı üzrə qiymətləndirilib. Qiymətləndirməyə görə yayılan xəbərlərin 38,8 faizi (79688 saniyə) Tərəfli, 61,2 faizi (125545 saniyə) Neytral olub.
Məlumatlandırmanın 80,3 faizi ana dilində, 13 faizi rus, 6,7 faizi ingilis dilində yayılıb.

Maarifləndirmə
Göstərilən dövrdə Maarifləndirmə bölməsinə aid olan verilişlərə 469392 saniyə vaxt ayırılıb. Maarifləndirməyə ayırılan vaxt ümumi efirin 25 faizi qədərdir. Təhlilin nəticələrinə görə, Maarifləndirmə verilişlərinin 86 faizi (403804 saniyə) ana dilində, 12,4 faizi (58007 saniyə) rus dilində, 0,9 faizi (4299 saniyə) Anadolu türkcəsində, 0,7 faizi (3282 saniyə) İngilis dilində verilib.

Bədii-əyləncəli verilişlər
Noyabr ayında İTV Bədii-əyləncəli verilişlərə 1004264 saniyə vaxt ayırıb. Bu isə ümumi efirin 53,4 faizi qədərdir. Bədii-əyləncəli verilişlərin 45,9 faizi (460863 saniyə) ana dilində, 48,1 faizi (483321 saniyə) rus dilində, 2,3 faizi (23056 saniyə) ingilis dilində, 3,7 faizi (37024 saniyə) Anadolu türkcəsində olub.

APARICININ DAVRANIŞI və PEŞƏKARLIĞI

Noyabr ayında “Gerçəyin özü” buraxılışları aparıcısının davranışlarında tərəfliliyin təhlili aparılıb. Göstərilən vaxtdan ayın sonunadək efirə gedən 23 buraxılışın 13-də aparıcının bu və ya digər həddə tərəfli olduğu müəyyən edilib.
Tok-şou, Xəbər-törəmə və Analitik verilişlərdə isə qeyd olunan müddət ərzində həmçinin aparıcının peşəkarlıq səviyyəsinin monitorinqi aparılıb. Təhlil aparıcının tarazlılıq, qərəzsizlilik, obyektivlik prinsiplərinə əməl etməsinə əsasən qiymətləndirilib. Bu zaman “Gerçəyin özü” verilişinin 23 buraxılışından 8-də, “Xalq seçir”in 7 buraxılışından 6-da, “Yekun” verilişinin 3 buraxılışından 2-də, “İşgüzar saat” verilişinin 4 buraxılışından 3-də aparıcının peşəkarlıq səviyyəsinin aşağı olduğu müşahidə edilib.


İCTİMAİ TELEVİZİYANIN MONİTORİNQİNİN İNKİŞAF DİNAMİKASI

Cari hesabatda həmçinin “Verilişlərin funksional bölgüsü”, “Məlumatlandırmada xəbərlərin tərəflilik və neytrallıq üzrə qiymətləndirilməsi”, “Maarifləndirmə” və “Bədii-Əyləncəli” verilişlərin dillər üzrə aylıq inkişaf dinamikasının monitorinqi aparılıb. Aşağıdakı göstəricilər sadalanan parametrlər üzrə sentyabr ayı ilə müqayisədə İTV-nin fəaliyyətinin inkişaf istiqamətini müəyyən etməyə imkan yaradır.
Monitorinq nəticəsində müəyyən edilib ki, “Məlumatlandırma” verilişlərinin həcmi 8,5 faiz azalıb, “Maarifləndirmə” verilişlərinin həcmi 35,8 faiz, “Bədii-Əyləncəli” verilişlərin həcmi isə 3,7 faiz artıb. Belə ki, cari dövrdə “Məlumatlandırma” verilişlərinin həcmi uyğun olaraq 359340 saniyədən 328741 saniyəyədək azalıb, “Maarifləndirmə” verilişlərinin həcmi 345768 saniyədən 469392 saniyəyədək artıb, “Bədii-Əyləncəli” verilişlərin həcmi 968807 saniyədən 1004264 saniyəyədək artıb.
Bu dövrdə “Məlumatlandırmada xəbərlərin tərəflilik və neytrallıq üzrə qiymətləndirilməsinin inkişafı”nda da fərq müşahidə olunur. Əgər sentyabr ayında tərəfli verilişlərin həcmi 68394 saniyə olmuşdursa, noyabr üzrə bu göstərici 79688 saniyədir. “Neytral” verilişlərin həcmi isə müvafiq olaraq 169573 saniyədən, 125545 saniyəyə enmişdir. Bu isə öz növbəsində “Tərəfli” xəbərlərin həcminin sentyabr ayı ilə müqayisədə 16,5 faiz artdığını, “Neytral” xəbərlərin isə 26 faiz azaldığını göstərir.
“Maarifləndirmə” və “Bədii-Əyləncəli” verilişlərin dillər üzrə aylıq inkişaf dinamikasının monitorinqinin nəticələri göstərir ki, sentyabr ayında “Maarifləndirmə” verilişlərinin həcmi 250921 saniyə, noyabrda isə 403804 saniyə olub. Bu göstərici “Bədii-Əyləncəli” verilişlərdə uyğun olaraq 744657 saniyədən, 460863 saniyəyə qədər azalıb. Beləliklə, araşdırmadan məlum olur ki, iki ayın müqayisəli təhlili zamanı “Maarifləndirmə”də Ana dilində verilişlərin həcmi 60,9 faiz artıb, “Bədii-Əyləncəli” verilişlərdə isə bu göstərici 38,1 faiz azalıb.

PARLAMENT SEÇKİLƏRİNİN İŞIQLANDIRILMASI

Noyabr ayında İTV bütövlükdə Parlament seçkiləri mövzusuna 106407 saniyə yer ayırıb.
Ötən ay Parlament seçkilərinə ayrılmış informasiyalar tərəflilik və neytrallıq meyarı üzrə qiymətləndirilib. Qiymətləndirməyə görə yayılan informasiyaların 54,3 faizi (57727 saniyə) Tərəfli, 45,7 faizi (48680 saniyə) Neytral olub.
Qeyd: Təhlilin nəticələri ilə bağlı irad və təklifləri www.najafovfund.org İnternet səhifəsində “Əlaqə” bölməsi vasitəsilə və ya najafovfund@yahoo.com ünvana göndərmək olar.

Nəcəf Nəcəfov Fondu
15 dekabr 2005-ci il
 

İNTRODUCİON

Nacaf Nacafov Fund has completed the analysis of the results of monitoring of Public Television covering the period from November 1 to 30. Implementation of the project began on September 01, 2005. The project intended for a year consists of three stages. The first stage will be over on January 15, 2006. The Open Society Institute –Assistant Fund Azerbaijani Representation is financing the Project.

GOAL OF PROJECT OF PUBLIC TV is to cover objective monitoring of all spheres of life, and first of all social-political sphere, to present interference of the state and other structures into the work of Public TV and formation of public conscious in their own favor, and inform population about it.
OBJECTIVES OF PROJECT is to carry out regular monitoring of Public TV, to announce its results and to inform if Public TV follows these rules:
1. “Law “On Public Television”,
2. equalizing
3. objectiveness,
4. pluralism,
5. transparency,
6. responsibility

FUNCTİONAL-THEMATİC DİVİSİON OF THE PROGRAMS OF PUBLİC TV

The programs of Public TV have been analysed in accordance with functional-thematic division. This division includes Information, Enlightenment, Entertainment, Advertisement and Announcement.
The results of monitoring show that over that period the Public TV issued on İnformation 328741 seconds (total air time 17,5 %), on Enlightenment 469392 seconds (total air time 25 %), on Entertainment programs 1004264 seconds. It means that 53,4 % of total air time were issued for the entertainment programs. Last month the company issued for advertisement (including election propaganda) 47434 seconds (air time 2,5 %), on announcements 30222 seconds (up to 1,6 % of total air time).

Information
This section includes News, Talk-show, News-formation, Debates, Analytic and announcements. It was found out that 328741 seconds were issued for information programs. Last month the Public TV issued 17,5 % to the informative programs.
The analysis of information on TV genre shows that last month Public TV issued 163972 seconds for News. Over that period 70924 seconds were issued for News-formation, 17519 seconds for Talk-show, 0 seconds for Debates, 10289 seconds for Analytical programs, 1235 seconds for Announces. It means that 62,1 % were given for News, 6,6 % for Talk-show, 26,9 % for News-formation, 0 % to Debates, 3,9 % to Analytical programs, 0,5 % to Announces.
Monitoring carried out also geographical division of news. According to the results of estimation 75 % of news (122960 seconds) are home, 25 % (41012 seconds) are foreign news.
The results of analysis of division of home news in accordance with their theme shows that 58,1 % of news were political, 79,2 % economic, 19,3 % social-public, 1,1 % cultural, 5,2 % sport, 7,1% on weather.
Assessment of information were estimated in accordance with their belonging and neutrality. So 38,8 % of news (79688 seconds) were belonging, 61,2 % (125545 seconds) were neutral.
80,3 % of information were in the Azerbaijani language, 13 % in Russian, 6,7 % in English.

Enlightenment
Over the reported period 469392 seconds were issued for the enlightenment programs. It makes 25 % of airtime. In accordance with the results of analysis, 86 % of programs (403804 seconds) were in the Azerbaijani language, 12,4 % (58007 seconds) in Russian, 0,9 % (4299 seconds) in Anadolu language, 0,7 % (3282 seconds) in English.

Literature-entertainment programs
In November Public TV issued 1004264 seconds for literature cultural-entertainment program. It makes up to 53,4 % of total airtime. 45,9 % (460863 seconds) of literature-entertainment program were in the Azeri language, 48,1 % (483321 seconds) in Russian, 2,3 % (23056 seconds) in English, 3,7 % (37024 seconds) in Anadolu language.

BEHAVİOR AND PROFESSİONALİSM OF ANNOUNCER

The partiality of the announcer has been observed since in Novomber in the “Gerchayin Ozu” (Truth itself) program. Over the reported period the partiality of the announced was fixed in 13 of 23 programs.
Monitoring of the level of professionalism of the announcer in the Talk-show, Analytical and News-formation programs was conducted. The analysis was assessed with consideration of the balance, impartiality objectiveness of the announcer.
At the same time monitoring revealed low level of professionalism of the announcers in the 8 of 23 issues of “Gerchayin Ozu” program, in 6 of 7 issues of “Khalg Sechir” program (People elect), in 3 of 4 issues “İshguzar saat” program, in 2 of 3 “Yekun” (Summary) program.

DYNAMİC OF DEVELOPMENT OF THE MONİTORİNG OF PUBLİC TELEVİSİON

The report cover the dynamic of development of monitoring of the programs according to “Functional division of programs”, “Assessment of information according to the character of neutrality and partiality”, “Enlightenment” and “Cultural-Entertainment”. The indices noted below allow to assess the direction of dynamic of development of monitoring of the activity of Public TV on the noted parameters as compared with September.
Monitoring revealed that the volume of “İnforming” program reduced by 8,1 % and the volumes of “Enlightenment” and “Cultural-entertainment” programs increased by 35,8 % and 3,7 % respectively. So, the volume of “İnforming” program reduced from 359340 to 328741 seconds, the volume of “Enlightment” program incrsead from 345768 seconds to 469392 seconds, and the volume of “Cultural-entertainment” program increased from 968807 seconds to 1004264.
During that period, some difference was noted in the parameter “Development of assessment of information according to their character of partiality and neutrality”. In September their volume totaled 68394 seconds, and in November it made 79688 seconds. The volume of “Neutral” programs (the election propaganda was excluded from the list of “Neutral” programs) lowered from 169573 seconds down to 125545 seconds.
As compared with September it testifies rise of the volume of “Partial” programs by 16,5 % and lowering of the volume of “Neutral” programs by 26 %.
The results of the monitoring of the dynamic of development of “Enlightenment” and “Cultural-entertainment” programs on months shows that the volume of ”Enlightenment” program in September was 250921 seconds, in November it was 403804 seconds. In the “Cultural-entertainment programs these indices lowered from 744657 seconds to 460863 seconds. So, comparison of the analysis of the volume of “Enlightenment” programs in the native language over two months shows rise by 60,9 %, and lowering by 38,1 % in the “Cultural- entertainment” programs.

COVERAGE OF PARLİAMENTARY ELECTİONS

In November public TV issued 106407 seconds on parliamentary elections.
Last month the information on parliamentary elections was assessed according to the principle of partiality and neutrality. Consequently 54,3% (57727 seconds) of information was partial and 45,7% (48680 seconds) was neutral.
NOTE: The remarks and proposals on the results of analysis can be sent to www.najafovfund.org on Internet site via “Communication” unit or najafovfund@yahoo.com.


Nacaf Nacafov Fund
December, 15 2005